جدول ترکمتر پیچ ها

گشتاور در علم مکانیک به معنای نیروی چرخشی است که به یک جسم اعمال می‌شود تا آن را بچرخاند. در مورد پیچ‌ها، گشتاور به نیرویی اطلاق می‌شود که برای سفت کردن یا آزاد کردن پیچ و مهره‌ها نیاز است. این مفهوم، اهمیت ویژه‌ای در صنایع مختلف دارد؛ زیرا استفاده نادرست از گشتاور می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی و هزینه‌های بالا شود. در این مقاله، به بررسی جدول گشتاور مورد نیاز جهت بستن پیچ و مهره خواهیم پرداخت و اهمیت آن را در اتصالات مکانیکی بررسی خواهیم کرد.

جدول گشتاور مورد نیاز جهت بستن پیچ و مهره

جدول گشتاور به‌ طور ویژه برای پیچ‌های فولادی با گریدهای مختلف طراحی شده است. این جدول به کاربران کمک می‌کند تا مقدار گشتاور مناسب را برای بستن پیچ‌ها بر اساس سایز و گرید آن‌ها تعیین کنند.

سایز پیچ (میلی‌متری)	12.9 (N/m)	10.9 (N/m)	9.8 & 8.8 (N/m)	4.8 (N/m)	4.6 (N/m)
M 3	2	2	1.3	0.7	0.5
M 4	5	4.5	3	1.5	1.1
M 5	10	9	6	3	2.5
M 6	18	15	10	5.5	4
M 8	45	35	25	13	9.5
M 10	85	75	50	25	19
M 12	150	130	85	45	35
M 14	240	205	140	75	50
M 16	370	315	215	115	80
M 18	510	435	305	160	110
M 20	725	620	435	225	160
M 22	985	840	590	305	215
M 24	1255	1070	750	390	275
M 27	1835	1565	1100	565	400
M 30	2490	2130	1495	770	545

 این جدول برای پیچ‌های خشک (بدون روان‌کننده) تنظیم شده است. در صورت استفاده از روان‌کننده، باید حدود 10 درصد از مقادیر جدول کسر شود. برای اتصالات حساس و حیاتی، به دستورالعمل‌های سازنده قطعات و ماشین‌آلات مراجعه کنید.

اهمیت گشتاور در اتصالات مکانیکی

 استفاده صحیح از گشتاور در اتصالات مکانیکی از اهمیت بالایی برخوردار است. بستن پیچ‌ها با گشتاور مناسب می‌تواند از مشکلات زیر جلوگیری کند:

 اتصال محکم: بستن مناسب پیچ‌ها موجب ایجاد اتصالی ایمن و مقاوم می‌شود که توانایی تحمل بارهای مختلف را دارد. برای مثال، پیچ آلن باسر به دلیل طراحی خاص خود باعث افزایش استحکام اتصال می‌شود. همچنین، قیمت پیچ آلن بسته به کیفیت و جنس آن و میزان استحکام اتصال متغیر است و در کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 کاهش خطر آسیب: بستن بیش از حد یا کم‌تر از حد لازم می‌تواند به آسیب‌دیدن پیچ و مهره، یا قطعات متصل منجر شود.

افزایش عمر مفید قطعات: با استفاده از گشتاور مناسب، عمر مفید قطعات افزایش و نیاز به تعمیرات مکرر کاهش می‌یابد.

کاهش هزینه‌ها: با جلوگیری از آسیب و کاهش نیاز به تعمیرات، هزینه‌های کلی پروژه کاهش می‌یابد.

عوامل موثر بر مقدار گشتاور پیچ

 مقدار مناسب گشتاور پیچ به چند عامل کلیدی بستگی دارد:

سایز و گرید پیچ و مهره

 قطر و جنس پیچ و مهره در میزان تحمل آن در برابر نیروی کششی تاثیر مستقیم دارد. پیچ‌هایی با گرید بالاتر معمولاً قادر به تحمل گشتاور بیشتری هستند. به عنوان مثال، پیچ‌های گرید 12.9 نسبت به گرید 8.8 مقاومت بیشتری دارند.

 نوع ماده اتصال‌دهنده

 نوع مواد متصل‌شونده بر مقدار نیروی مورد نیاز برای ایجاد اتصال محکم تاثیر می‌گذارد. برای مثال، اتصال قطعات فلزی با یکدیگر نیازمند گشتاور بیشتری نسبت به اتصال مواد پلاستیکی است.

 نوع روان‌کننده

 استفاده از روان‌کننده‌هایی مانند روغن یا گریس، میزان اصطکاک بین پیچ و مهره را کاهش می‌دهد و در نتیجه مقدار گشتاور لازم را کم می‌کند. در این حالت، باید توجه داشت که مقدار مشخصی از گشتاور باید کسر شود.

نحوه استفاده از جدول گشتاور

 استفاده از جدول گشتاور به سادگی انجام می‌شود. برای تعیین مقدار گشتاور مناسب، مراحل زیر را دنبال کنید:

سایز پیچ را مشخص کنید

 قطر اسمی پیچ (مثلاً M10) را بر اساس اندازه‌گیری یا اطلاعات فنی قطعه پیدا کنید.

گرید پیچ را شناسایی کنید

 بر روی بدنه اکثر پیچ‌ها، علامت‌هایی حک شده که گرید آن‌ها را نشان می‌دهد (مثلاً 8.8).

در جدول، خانه سایز و گرید مورد نظر را پیدا کنید

 عدد درج شده در این خانه، مقدار گشتاور بر حسب نیوتن/متر است که باید برای بستن ایمن پیچ اعمال شود.

از آچار گشتاورسنج (ترکمتر) استفاده کنید

 برای اعمال دقیق گشتاور پیچ، از آچار گشتاورسنج با تنظیم مناسب بر اساس مقدار به دست آمده از جدول استفاده کنید.

عواقب ناشی از رعایت نکردن گشتاور

 کم یا زیاد بستن پیچ‌ها می‌تواند پیامدهای جدی به دنبال داشته باشد که عبارت‌اند از:

کم بستن پیچ

 این حالت می‌تواند منجر به اتصال ضعیف و لق خوردن قطعات، ایجاد سروصدا، آسیب به رزوه‌ها و در نهایت شکستن پیچ شود.

زیاد بستن پیچ

 این وضعیت می‌تواند به آسیب به رزوه‌ها، تغییر شکل قطعات، شکستن پیچ و حتی ترک‌خوردن قطعه کار منجر شود.

نکات کلیدی برای بستن ایمن پیچ و مهره

 در کنار استفاده از جدول گشتاور، رعایت چند نکته ساده به شما در ایجاد اتصالی محکم و بادوام کمک می‌کند:

 استفاده از آچار مناسب

 استفاده از آچار مناسب با سایز صحیح، بسیار مهم است تا از آسیب‌دیدن پیچ و مهره جلوگیری شود.

 کیفیت آچار

 آچارهای با کیفیت و سالم را انتخاب کنید تا از دقت لازم برخوردار باشند.

 تعویض پیچ‌های آسیب‌دیده

 پیچ‌های زنگ‌زده یا آسیب‌دیده را تعویض کنید تا از اتصالات ضعیف جلوگیری شود.

 استفاده از واشرها

 در صورت نیاز، از واشرهای مناسب استفاده کنید تا فشار به طور یکنواخت توزیع شود.

جدول ترکمتر میزان گشتاور پیچ سرسیلندر

جدول زیر، شامل مقادیر استاندارد گشتاور برای پیچ سرسیلندر محبوب‌ ترین خودروهای موجود در ایران است. توجه داشته باشید که بسیاری از موتورهای مدرن از پیچ‌های کششی (Stretch Bolts) استفاده می‌کنند که یکبار مصرف هستند و پس از باز شدن، باید حتما با پیچ‌های نو جایگزین شوند. همچنین پیچ‌های سرسیلندر معمولا در چند مرحله سفت می‌شوند که این مراحل سفت شدن در جدول زیر، تحت عنوان مرحله اول، دوم و سوم، ذکر شده است.

خودرو	موتور	مرحله اول	مرحله دوم	مرحله سوم	توضیحات ضروری
پژو 405، پارس، سمند	XU7	20 نیوتن‌متر	90 درجه (چرخش)	120 درجه (چرخش)	ابتدا تمام پیچ‌ها را با 20Nm سفت کرده، سپس همه را شل کنید. بعد مراحل جدول را طبق ترتیب حلزونی انجام دهید.
سمند، دنا، دنا پلاس	EF7 / EF7 TC	30 نیوتن‌متر	240 درجه (چرخش)	90 درجه (چرخش)	تعویض پیچ‌ها الزامی است. ترتیب سفت کردن حلزونی از مرکز به بیرون رعایت شود.
پژو 206، 207، پارس، رانا	TU5	20 نیوتن‌متر	100 درجه (چرخش)	–	تعویض پیچ‌ها الزامی است. مرحله دوم را می‌توان در دو نوبت 120 درجه‌ای نیز انجام داد.
ال 90 (تندر)، ساندرو	K4M	20 نیوتن‌متر	65 نیوتن‌متر	–	روغن کاری جزئی زیر گل پیچ و روی رزوه توصیه می‌شود.
پراید (تمام مدل‌ها)	M13	30 نیوتن‌متر	40 نیوتن‌متر	–	این موتور از مراحل زاویه‌ای استفاده نمی‌کند. تنها گشتاور نهایی مهم است.
تیبا، ساینا، کوییک	M15	20 نیوتن‌متر	–	90درجه (چرخش)	مدل بهبود یافته موتور پراید که از مرحله زاویه‌ای نیز بهره می‌برد.
نیسان زامیاد (وانت)	Z24	85 – 95 نیوتن‌متر	90درجه (چرخش)	–	سفت کردن در دو یا سه مرحله تا رسیدن به گشتاور نهایی توصیه می‌شود. (مثال: 40Nm -> 85Nm)

به طور کلی، جدول ترکمتر پیچ‌ها ابزاری ضروری برای اطمینان از اتصالات ایمن و موثر است. با توجه به گرید و سایز پیچ، استفاده صحیح از گشتاور می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و افزایش عمر مفید قطعات کمک کند؛ بنابراین، آشنایی با نحوه استفاده از این جدول و رعایت نکات کلیدی، برای هر فردی که با اتصالات مکانیکی سروکار دارد، ضروری است

اگر به دنبال اطلاعات دقیق درباره قیمت انواع پیچ ها و از جمله قیمت پیچ شیروانی هستید، پیشنهاد می‌کنیم از وب‌سایت فروشگاه هرندی دیدن کنید تا با انواع مختلف پیچ‌ها و گریدهای آن‌ها آشنا شوید.